Zaprzeczenie ojcostwa to specjalna procedura sądowa umożliwiająca obalenie prawnego domniemania, zgodnie z którym mąż matki dziecka automatycznie uznawany jest za jego ojca. Domniemanie to obowiązuje, gdy dziecko urodziło się w trakcie małżeństwa lub w ciągu 300 dni od jego ustania. Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa może wytoczyć mąż matki, sama matka, dziecko po osiągnięciu pełnoletności lub prokurator, przy czym większość z tych podmiotów związana jest określonymi terminami procesowymi. Sprawa toczy się przed sądem rejonowym w wydziale rodzinnym, a kluczowym dowodem są zazwyczaj badania genetyczne DNA potwierdzające brak biologicznego pokrewieństwa między mężem matki a dzieckiem.

Czym jest sprawa o zaprzeczenie ojcostwa?
Zaprzeczenie ojcostwa w polskim prawie to procedura sądowa polegająca na obaleniu domniemania ojcostwa męża matki dziecka. Domniemanie to zakłada, że jeśli dziecko urodzi się w czasie trwania małżeństwa lub w ciągu 300 dni od jego ustania, to mężem matki jest ojciec dziecka.
Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki.
Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka, chyba że dziecko zmarło po wszczęciu postępowania.
W razie śmierci dziecka, które wytoczyło powództwo, zaprzeczenia ojcostwa mogą dochodzić jego zstępni.
Uznanie ojcostwa nie może nastąpić po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności.
Mężczyzna, który uznał ojcostwo, może wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania w terminie roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi. W razie uznania ojcostwa przed urodzeniem się dziecka już poczętego bieg tego terminu nie może rozpocząć się przed urodzeniem się dziecka.
Kto może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa?
Mąż matki: może wytoczyć powództwo w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o tym, że dziecko nie pochodzi od niego, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
Mąż matki powinien wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a jeżeli matka nie żyje – przeciwko dziecku.
Matka: może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
Matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko mężowi i dziecku, a jeżeli mąż nie żyje – przeciwko dziecku.
Dziecko: po osiągnięciu pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki. Jeżeli dziecko dowiedziało się o tej okoliczności przed dniem osiągnięcia pełnoletności, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności.
Prokurator: nie jest ograniczany terminami i może wytoczyć powództwo w każdym czasie.
Dziecko powinno wytoczyć powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje – przeciwko jej mężowi. Jeżeli mąż matki nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
Jaki sąd rozpoznaje sprawę o zaprzeczenie ojcostwa?
Sprawa o ustalenie ojcostwa prowadzona jest przez Sąd Rejonowy – Wydział Rodzinnego i Nieletnich, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
Jaki dowody bada sąd w postępowaniu?
Sąd przeprowadza dowody mające wykazać, że mąż matki nie jest biologicznym ojcem dziecka.
- Badania DNA (kluczowe, jeśli strony się nie zgadzają),
- zeznania świadków (np. brak pożycia w okresie koncepcyjnym),
- dokumenty (np. korespondencja, zdjęcia, ekspertyzy),
- przesłuchanie stron.
Czy w sprawie występuje kurator?
Tak, jeżeli dziecko jest małoletnie, reprezentowane będzie przez kuratora wyznaczonego przez sąd.
Jaki są skutki prawne zaprzeczenia ojcostwa?
Jeśli sąd uwzględni powództwo:
- mąż matki przestaje być ojcem dziecka w sensie prawnym,
- ustaje jego władza rodzicielska i obowiązek alimentacyjny,
- dziecko traci jego nazwisko (sąd może nadać nazwisko matki),
- matka może wystąpić o ustalenie ojcostwa innego mężczyzny.
Z kolei w razie oddalenia powództwa przez sąd, sytuacja stron nie zmienia się. Nadal łączą ich dotychczasowe prawa i obowiązki.
Dlaczego warto wybrać naszą kancelarię?
Kancelaria Adwokacka Adwokata Mateusza Kuźmickiego pomaga w sprawach o zaprzeczenie ojcostwa, zarówno na etapie przedsądowym w formie konsultacji, mediacji lub negocjacji. Reprezentujemy Klientów w trakcie całego procesu sądowego. Prowadzimy konsultację, przygotowujemy pozew o zaprzeczenie, odpowiedź na pozew oraz dalsze pisma procesowe w sprawie. Reprezentujemy Klientów przed Sądem. Kancelaria Adwokacka Adwokata Mateusza Kuźmickiego wspiera na dalszym etapie postępowania.